Bier in de middeleeuwen was een populaire drank die door iedereen gedronken werd. Zowel kinderen als volwassenen dronken bier. Doordat het bier in de middeleeuwen een lager alcoholpercentage bevatte dan het bier vandaag, werd je er niet zo snel dronken van. Toch dronk een middeleeuwer gemiddeld één liter bier per dag. Bier was de “gezonde” drank van de middeleeuwen: van het vervuilde water in de riolen werd je ziek, van bier niet. Dat kwam doordat het water in bier gekookt werd en zo de schadelijke bacteriën verdwenen.
In de vroege middeleeuwen werd bier thuis gebrouwen, vanaf de late middeleeuwen kwamen er meer en meer professionele brouwers die zich verenigden in gilden. De stad legde de brouwerijen restricties op hoe ze bier moesten brouwen. Toch is een recept moeilijk te vinden, bier brouwen was zo’n dagelijkse bezigheid dat niemand het nodig vond om op te schrijven hoe het moest. Daardoor kunnen we ons dus moeilijk voorstellen hoe bier uit de middeleeuwen smaakte. Een uitzonderlijk recept uit 1400-1450 geeft een eerste hint:
“Om te maken goet bier, neemt gherste ende witte evene, na dat ghi brauwen wilt goet bier; ende wildi, doeter terwe in” (Daane, 2018).
“Neem om goed bier te maken gelijke hoeveelheden gerst en wit graan, naar gelang de kwaliteit van het bier; en als u dat wilt, doe er dan tarwe in” (Daane, 2018).
Om het bier op smaak te brengen gebruikten de brouwers niet het bekende hop, maar gruut of gruit kruiden. Die kruiden werden geoogst op land van de landsheren. De brouwers moesten gruitrecht betalen aan de landsheer om de kruiden te kunnen gebruiken. Dat gruitrecht is één van de eerste belastingen. Brouwerij Gruut uit Gent brouwt sinds 2009 traditioneel met gruut kruiden. Ze hebben lang gezocht naar de juiste samenstelling van de kruiden, maar na vele experimenten brouwen ze vandaag met succes vijf artisanale bieren. Na een tijdje begonnen de middeleeuwse brouwers met hopkruiden te experimenteren. In de stad Gent was er een duidelijke scheidingslijn tussen de twee technieken: namelijk de Leie. De rechteroever van de Leie stond onder Duits bewind, zij brouwden bier met hop. De linkeroever van de Leie stond onder Frans bewind, zij gebruikten de gruut kruiden.
De bieren die wij bespreken op deze blog worden met de hedendaagse hopkruiden gebrouwen. Enkel hun Middelnederlandse naam verwijst nog naar de middeleeuwen. Lees snel verder om te ontdekken welke bieren het Middelnederlands in hun hart sluiten.
Gebruikte bronnen:
Daane, M. (2018, 1 juni). Het oudste Nederlandse bierrecept. Geraadpleegd op 2 mei 2019, van https://www.nederlandsebiercultuur.nl/blog/100-het-oudste-nederlandse-bierrecept
Gentse Gruut Stadsbrouwerij. (z.d.). Middeleeuwse kruiden. Geraadpleegd op 2 mei 2019, van http://www.gruut.be/nl/OverOns/Index/137/middeleeuwse-kruiden
IsGeschiedenis. (z.d.). Bier in de middeleeuwen. Geraadpleegd op 2 mei 2019, van https://isgeschiedenis.nl/nieuws/bier-in-de-middeleeuwen?fbclid=IwAR3GEqm3ADX3nUVK63jSttUy4TyoyD6VUSeJuRdlFcgJTLRbGCZ496HTAnM
Kennisinstituut Bier. (z.d.). Geschiedenis. Geraadpleegd op 2 mei 2019, van https://www.kennisinstituutbier.nl/geschiedenis?fbclid=IwAR2iojIiuHEpjdrGiOxBM-yWSRV9UCUikX8ew6F5CD_0X6lWaKmdijNj7a4
Trollenkelder. (2018, 3 mei). Bier in de Middeleeuwen van functionele drank naar smaakmaker. Geraadpleegd op 2 mei 2019, van https://www.trollekelder.be/bier-in-de-middeleeuwen-van-functionele-drank-naar-smaakmaker/?fbclid=IwAR0cWNW6saNYXBExT1F7f7ntsw8r1cROMQcJavLzLdkkTGnrLwZvpHc4V8A
Weet jij wat je drinkt? 
Plaats een reactie